- Cuối tuần vừa rồi chứng kiến dấu hiệu ấm lên đầu tiên trong mối quan hệ giữa Nga và nước láng giềng Ukraine – nước từng được ví là “kẻ thù không đội trời chung” của Moscow sau khi hai nước rơi vào cuộc khủng hoảng khiến phương Tây quay lại chống Nga mạnh mẽ.

Nga và Ukraine hôm 7/9 đã tiến hành trao đổi tù nhân với nhau. Đây là một động thái nhằm nối lại mối quan hệ hữu nghị giữa Nga và Ukraine. Động thái đó đã được chuẩn bị và đàm phán rất cẩn thận. Cuộc trao đổi tù nhân giữa Moscow và Kiev hồi cuối tuần đã nhận được sự hoan nghênh của phương Tây và đây có thể là một bước đi giúp làm ấm lại mối quan hệ băng giá giữa hai nước láng giềng sau khi xảy ra cuộc khủng hoảng ở Ukraine và vụ sáp nhập Crimea năm 2014.

Sau những cuộc đàm phán kéo dài, một máy bay của Nga hôm 7/9 chở theo các tù nhân từ thủ đô Kiev hạ cánh xuống thủ đô Moscow trong khi một máy bay của Ukraine chở theo các tù nhân từ Moscow hạ cánh xuống Kiev.

Nga và Ukraine mỗi bên trao đổi 35 tù nhân. Trong số những tù nhân Ukraine được phóng thích lần này có 24 thủy thủ bị lực lượng Nga bắt giữ ở ngoài khơi bán đảo Crimea hồi năm ngoái. Nhà làm phim Oleg Sentsov của Ukraine cũng được tự do.

Trong số những tù nhân được Ukraine trao trả lại cho Nga lần này có Volodymyr Tsemakh – người bị tình nghi có liên quan đến việc bắn hạ một máy bay chở khách của hãng hàng không Malaysia Airlines ở khu vực miền đông Ukraine năm 2014, khiến toàn bộ 298 người đi trên máy bay thiệt mạng. Phương Tây cáo buộc Nga có liên quan đến vụ việc này nhưng Moscow kiên quyết bác bỏ.

Trong buổi lễ chào đón những tù nhân Ukraine trở về, Tổng thống Volodymyr Zelenskiy đã bắt tay và ôm các tù nhân. Sau đó, Nhà lãnh đạo Ukraine nói với các phóng viên rằng vụ trao đổi tù nhân là một phần trong thỏa thuận mà ông này đạt được với người đồng cấp Nga Vladimir Putin.

Lúc này đây, cần phải áp dụng mọi bước đi để “kết thúc cuộc chiến khủng khiếp này”, ông Zelenskiy nhấn mạnh, ám chỉ đến cuộc nội chiến ở miền đông Ukraine khiến hơn 13.000 người thiệt mạng trong 5 năm.

Hoạt động trao đổi tù binh nói trên có thể giúp thiết lập lại sự tin tưởng giữa Moscow và Kiev đồng thời cho phép hai bên bắt đầu có những cuộc đàm phán nghiêm túc về nhiều vấn đề khác, trong đó có cuộc chiến ở miền đông Ukraine. Tuy nhiên, con đường tiến tới sự bình thường hóa toàn diện mối quan hệ Nga-Ukraine vẫn còn rất xa. Đó là nhận định chung của nhiều nhà phân tích.

Quan hệ giữa Nga và Ukraine trong khoảng 5 năm qua giống như những “kẻ thù không đội trời chung”. Cuộc đối đầu giữa hai bên xuất phát từ cuộc khủng hoảng chính trị nghiêm trọng bùng lên ở Ukraine hồi cuối năm 2013. Cuộc khủng hoảng này xuất phát ban đầu từ làn sóng biểu tình phản đối quyết định của Tổng thống Yanukovych hồi cuối năm 2013 trong việc dừng ký kết các thỏa thuận với Liên minh Châu Âu (EU) để ưu tiên cho mối quan hệ gắn bó hơn với Nga. Bước đi này đã làm dấy lên làn sóng biểu tình của hàng nghìn người ở thủ đô Kiev. Kết quả là ông Yanukovych bị lật đổ và Crimea được sáp nhập vào Nga. Cùng với đó, cuộc nổi dậy ở miền đông Ukraine bắt đầu bùng lên.

Chính quyền Kiev dưới thời Tổng thống Poroshenko đã theo đuổi một chính sách chống Nga mạnh mẽ và quyết liệt. Trong suốt mấy năm qua, Kiev liên tục đổ lỗi, cáo buộc cho Nga đã gây ra cuộc khủng hoảng chính trị nghiêm trọng ở đất nước của họ cũng như kích động cuộc xung đột đẫm máu ở miền đông. Kiev tố cáo Moscow đưa quân và vũ khí vào hậu thuẫn cho lực lượng ly khai miền đông Ukraine.

Đáp lại, Nga bác bỏ mọi lời cáo buộc như trên, đồng thời tố cáo ngược lại rằng Kiev hoàn toàn không muốn thúc đẩy tiến trình hòa bình ở nước này và chỉ muốn đối đầu với Nga.

Với chiến thắng bất ngờ của ông Zelenskiy trong cuộc bầu cử tổng thống Ukraine hồi tháng 4, người ta bắt đầu hy vọng vào một sự ấm lên trong mối quan hệ giữa Nga và Ukraine. Khi ông Zelenskiy – một diễn viên hài chưa từng có kinh nghiệm trên chính trường, lên cầm quyền ở đất nước Ukraine, nhiều người đã đặt ra câu hỏi liệu ông Zelenskiy có thành công hơn người tiền nhiệm trong việc ngăn chặn tình trạng thù địch giữa Nga và Ukraine cũng như chấm dứt cuộc chiến ở miền đông Ukraine.

Giới chức Nga dường như có đặt kỳ vọng vào tân Tổng thống Ukraine những vẫn tỏ ra thận trọng. Moscow phát biểu rằng, mọi việc liên quan đến quan hệ giữa Kiev và Moscow phụ thuộc vào ông Zelenskiy. Moscow cho rằng, quan hệ giữa Nga và Ukraine xấu đi trong thời gian vừa qua là do chính quyền của Tổng thống Poroshenko đã theo đuổi một chính sách chống Nga mạnh mẽ. Việc ông Zelenskiy lên cầm quyền đã đem lại hy vọng cho Moscow về một sự cải thiện trong quan hệ với Ukraine. Thủ tướng Nga Dmitry Medvedev từng hoan nghênh chiến thắng của ông Zelenskiy, nói rằng: “Vẫn có cơ hội để Ukraine cải thiện mối quan hệ với Nga."

Tổng thống Zelenskiy cam kết sẽ chấm dứt các cuộc đụng độ, giao tranh nhỏ thường xuyên xảy ra ở miền đông Ukraine dù thỏa thuận ngừng bắn đã và đang được áp dụng ở khu vực này từ năm 2015.

Hai nhà lãnh đạo Putin và Zelenskiy đã tỏ ra hài lòng về cuộc trao đổi tù nhân vừa rồi khi họ có cuộc điện đàm diễn ra cùng ngày. Tổng thống Ukraine và Tổng thống Nga đã nhất trí tăng cường các cuộc tiếp xúc song phương, điện Kremlin vừa cho biết.

Trong khi đó, chính quyền của ông Zelenskiy cho hay, trong cuộc điện đàm hôm 7/9, hai nhà lãnh đạo Nga và Ukraine đã nhất trí sớm thảo luận về ngày diễn ra cuộc họp chính thức của Bộ Tứ Normandy để bàn về cách tháo gỡ cuộc khủng hoảng ở miền đông Ukraine. Bộ Tứ này gồm Nga, Ukraine, Pháp và Đức.

Kiệt Linh (tổng hợp)

Trích Nguồn Báo điện tử VNMedia (http://vnmedia.vn)